الگوی جامع عوامل مؤثر برشکاف بین انتظارات حسابرسان و استفاده‌کنندگان گزارش‌های مالی: رهیافت زمینه بنیان چندوجهی و معادلات ساختاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حسابداری، گروه حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

2 دانشیار گروه حسابداری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

3 استادیار گروه حسابداری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر در تلاش است با استفاده از روش کیفی زمینه بنیان چندوجهی، الگوی جامع، شکاف بین انتظارات حسابرسان و استفاده‌کنندگان گزارش‌های مالی را تبیین نماید.
روش: جامعه آماری پژوهش شامل اساتید دانشگاهی، شرکای مؤسسات حسابرسی وگروهی از استفاده کنندگان گزارش های مالی می باشدکه با استفاده از روش زمینه بنیان چند وجهی و نمونه‌گیری ترکیبی هدفمند، 42 مصاحبه عمیق و نیمه‌ساختاریافته انجام گردید. به‌منظور اعتبار سنجی مدل از رویکرد مدل‌یابی معادلات ساختاری و برای برازش مدل از نرم‌افزار PLS استفاده‌شده است.
یافته ها: عوامل علی مؤثر بر ایجاد شکاف انتظارات شامل شکاف فردی و دانشی، انتظارات غیرمنطقی، پیچیدگی محیط کسب‌وکار می‌باشد و عوامل زمینه‌ای شامل عملکرد نامطلوب حسابرسان، استانداردهای ناکارآمد، نبود نظارت کافی بر عملکرد حسابرسان و شکاف قانونی ناشی از واگرایی در تفسیر قوانین و مقررات می‌باشد.
نتیجه گیری: اقتصاد دولتی و غیررقابتی وعوامل مدیریتی و سیاسی به ترتیب با ضریب 658/0 و 601/0 بیشترین تأثیر و طیف گسترده استفاده‌کنندگان و شکاف دانشی بین گروه‌های مختلف ذینفعان به ترتیب با ضریب 270/0 و 394/0 کمترین تأثیر را در ایجاد شکاف بین انتظارات حسابرسان و استفاده‌کنندگان گزارش‌های مالی دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comprehensive Model of Factors Affecting the Expectation Gap between Auditors and Users of Financial Statements: A Multidimensional Grounded Theory and Structural Equation Modeling

نویسندگان [English]

  • saied samimi 1
  • Younes Badavar Nahandi 2
  • aliasghar mottaghi 3
1 Ph.D. Student, Department of Accounting, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Urmia, Iran Samimisaied@gmail.com
2 Associate professor, Department of Accounting, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
3 Assistant Professor ,Department of Accounting, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Objective:The present study seeks to explain a comprehensive model of factors affecting the expectation gap between auditors and users of financial statements by using the qualitative method of multidimensional grounded theory.
Methods:The statistical population of the study consists of university faculties, partners of auditing firms and Users of Financial Statements, of which 42 in-depth and semi-structured interviews and Multidimensional Grounded Theory were conducted in this regard using mixed purposive sampling.The structural equation modeling was used to measure the model validity and PLS software was used to fit the model.
Results:The factors affecting the expectation gap are individual and knowledge gap, irrational expectations, and complexity of the business environment, while the grounded factors include auditors' adverse performance, inefficient standards, lack of adequate monitoring on auditors' performance, and the legal gap resulting from divergence in the interpretation of laws and regulations.
Conclusion:The government and non-competitive economics and managerial and political factors had the highest impact on the expectation gap between auditors and users of financial statements with a coefficient of 0.658 and 0.601, respectively, and a wide range of users and knowledge gap between different stakeholder groups had the least impact on the expectation gap between auditors and users of financial statements with a coefficient of 0.270 and 0.394, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Expectations gap
  • Individual and knowledge gap
  • Managerial and political factors
  • IT growth
  • Inherent auditor limitations
بهزادیان، فتاح، ایزدی نیا، ناصر .(1396). بررسی فاصله انتظارات حسابرسان مستقل و استفاده‌کنندگان از خدمات حسابرسی در خصوص کیفیت خدمات. پژوهش‌های کاربردی در گزارشگری مالی،6(10)، 88-67.
بزرگ اصل، موسی .(1379). برداشت حسابرسان واستفاده‌کنندگان از محتوای پیام‌های ارسال شده به وسیله گزارش‌های حسابرسی. رساله دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی.
رویائی، رمضانعلی، محمدی، مهدی .(1394). اخلاق وحرفه ای گرایی درحسابداری.تهران، انتشارات کتابخانه فرهنگ، چاپ سوم.
رحیمیان، نظام الدین، زمانی فرد، ندا .(1394). شکاف انتظارها از حرفه حسابرسی، مسائل و چالش‌‌ها. مجله حسابرس، ش76، 114- 106.
گرندل، زهرا، آزادی،کیهان .(1400). اثرتعدیلی جنسیت حسابرس بر رابطه بین کیفیت حسابرسی و‌‌حق‌الزحمه حسابرسی. فصلنامه حسابداری و منافع اجتماعی،11(3)، 124- 107.
صمیمی، سعید، برادران حسن زاده، رسول، دانشور، هادی .(1399). تاثیر محافظه‌کاری حسابرس بر ریسک دادخواهی و‌‌عدم‌ تقارن اطلاعاتی. هجدهمین همایش ملی حسابداری، یزد، ایران.
علی زاده، الهام، ناصری، احمد،کرد تمینی، بهمن .(1393). آثارسوگیری ادراک و فاصله انتظارات  حسابرسی در ارزیابی تصمیمات حسابرس. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
فروغی، اریه، عسگری ارجنگی، مجتبی .(1384).  بررسی شکاف انتظارات حسابرسی در زمینه کشف تقلب. مجله دانش حسابرسی، 17(68)،82- 63.
فرودی، مریم، حجازی، رضوان. (1399). ارائه الگوی مفهومی مدیریت سود مبتنی بر روش نظریه داده بنیاد چند وجهی. پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، 12(48)، 95-120.
میرهاشمی نسب، سید امیرحسین، مرسلی ارزنق، زلیخا، الهویی نظری، مینا. (1400). تاثیر گزارش حسابرس بر مربوط بودن اطلاعات حسابداری گزارش شده توسط شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران. مجله حسابداری و منافع اجتماعی،11(2)،60-43.
مهرانی, ساسان, نونهال نهر, علی اکبر. (1392). آزمون تأثیر رویکردهای قضاوتی زبان در کاهش فاصلۀ انتظارات حسابرسی. بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی،20(3)، 144-123.
نیکبخت, محمدرضا, رضایی, فرامرز, خرم, اسماعیل. (1392). بررسی عوامل موثر بر فاصله انتظاراتی بین حسابرسان و استفاده‌کنندگان از صورت‌های مالی در محیط ایران. تحقیقات حسابداری و حسابرسی،5(20)،33-18.
نیکبخت، محمدرضا, سلیمانی امیری، غلامرضا، مومنی، منصور، حسین پور، امیرحسین. (1400). تأثیر اغواگری مدیریت و انگیزه های مدیریت نسبت به مدیریت سود و ارتباط کمیته حسابرسی با حسابرس مستقل بر کیفیت قضاوت حسابرس . پژوهش های تجربی حسابداری، 11(1)،75-10.
ولیان، حسن، عبدلی، محمدرضا، اروئی، مهران. (1397). تعدیل شکاف انتظارات حسابرسی بر اساس استراتژی‌های منابع انسانی از طریق رویکرد تئوری راف و تئوری خاکستری. حسابداری مدیریت 11(39)، 137-115.
Alizadeh, E. Naseri, A. Kurd Tamini, B. (2014). The effects of perception bias and the distance of audit expectations on the evaluation of auditor decisions, Master Thesis. Sistan and Baluchestan University. (In Persian).
Albeksh, H. M. A. (2017). The role of auditing quality in narrowing the Expectation Gap in auditing profession. International Journal of Advanced Research, 4(2), 1585-1597.
ACCA.(2020). Closing the expectation gap in audit, www.accaglobal.com.
Olagunju, A., & Leyira, M. C. (2012). Audit expectation gap: Perspectives of auditors and audited account users. International Journal of Development and Management Review, 7(1).‏
Adeyemi, S. B., & Olowookere, J. K. (2011). Stakeholders’ perception of audit performance gap in Nigeria. International journal of accounting and financial reporting, 1(1), 152-172.‏
Agyei, A., Aye, B. K., & Owusu-Yeboah, E. (2013). An assessment of audit expectation gap in Ghana. International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 3(4), 112-118.‏
Behzadian, F., & Nia, N. I. (2017). An Investigation of expectation gap between independent auditors and users from auditing services related to the quality of auditing services based on their role and professional features. Asian Journal of Accounting Research.‏ (in Persian).
Bozorgasl, M. (2000). Auditors 'and Users' Perceptions of the Content of Messages Sent by Audit Reports. PhD Thesis, Allameh Tabatabai University. (In Persian).
Boyle, D., & Canning, M. (2005). The Impact of Audit Education on Perceptions of Deficient Auditor Performance. Irish accounting review, 12(1).‏
Commission on Auditor’s Responsibilities, (Cohen Commission). (1978). Report, Conclusions and Recommendations. New York.
Foroughi, A., & Asgari Arjangi, M. (2005). Audit Expectations Gap in Fraud Detection. Journal of Audit Scince, 17(68), 63-82. (In Persian).
Foroudi, M. Hejazi, R. (1399). Presenting a Conceptual Model of Profit Management Based on Multidimensional Foundation Data Theory. Quarterly Journal of Financial Accounting and Auditing Research, 12(48), 120-95 .(in Persian).
Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of marketing research, 18(1), 39-50.‏
Fossung, M. F., Fotoh, L. E., & Lorentzon, J. (2020). Determinants of audit expectation gap: the case of Cameroon. Accounting Research Journal.‏
Grandel, Z.  & Azadi, K. (2021). Investigating the Adjustment Effect of Auditor Gender on the Relationship between Audit Quality and Audit Fee. Accounting and Social Benefits Journal, 11(3), 124-107. (In Persian).
Gray, G. L., Turner, J. L., Coram, P. J., & Mock, T. J. (2011). Perceptions and misperceptions regarding the unqualified auditor's report by financial statement preparers, users, and auditors. Accounting Horizons, 25(4), 659-684.‏
Goddard, F., & Schmidt, M. (2020). Attributes influencing clients' auditor choices: The expectation gaps between auditors and board members. Current Issues in Auditing, 14(2), A1-A14.‏
Goldkuhl, G., & Cronholm, S. (2010). Adding theoretical grounding to grounded theory: Toward multi-grounded theory. International journal of qualitative methods, 9(2), 187-205.‏
Hamilton, E. L., & Smith, J. L. (2021). Error or fraud? The effect of omissions on management's fraud strategies and auditors' evaluations of identified misstatements. The Accounting Review, 96(1), 225-249.‏
Hassink, H. F., Bollen, L. H., Meuwissen, R. H., & de Vries, M. J. (2009). Corporate fraud and the audit expectations gap: A study among business managers. Journal of international accounting, auditing and taxation, 18(2), 85-100.‏
Haniffa, R., & Hudaib, M. (2007). Locating audit expectations gap within a cultural context: The case of Saudi Arabia. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 16(2), 179-206.‏
Humphrey, C., Moizer, P., & Turley, S. (1992). The audit expectations gap—plus ca change, plus c'est la meme chose? Critical perspectives on accounting, 3(2), 137-161.‏
Holt, G., & Moizer, P. (1990). The meaning of audit reports. Accounting and business research, 20(78), 111-121.‏
Houghton, K,. Jubb, Ch. Michael, K. (2011).Materiality in the context of audit: the real expectations gap, Managerial Auditing Journal,35(9),482- 500.
Jones, M., & Alony, I. (2011). Guiding the use of Grounded Theory in Doctoral studies–an example from the Australian film industry.‏
Jayasena, S., Ajward, R., & Dissabandara, H. (2017). The Audit Expectations Gap and the Role of Audit Education: Evidence from Sri Lanka. Vidyodaya Journal of Management, 3(1), 01-26.‏
Liggio, C.D. (1974). The expectation gap: the accountant's waterloo. Journal of Contemporary Business, 3(2), 27-44.
Liu, X. (2018). Discussion about categories management of AEG: logic engineering perspective. Auditing Research, 265-71.‏
Mehrani, S., Nonahal Nahr, A. (2013). Evaluating the Effect of the Judgmental Approaches of Language in Reducing Audit Expectation Gap. Accounting and Auditing Review, 20(3), 123-144. doi: 10.22059/acctgrev.2013.35679. (In Persian).
Mirhasheminasab, S., morsaliarzanagh, Z., alhovinazari, M. (2021). The Impact of Auditor's Report on Relevance of Reported Accounting Information in Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting and Social Interests, 11(2), 43-60. doi: 10.22051/ijar.2020.29825.1573. (In Persian).
McEnroe, J. E., & Martens, S. C. (2001). Auditors' and investors' perceptions of the “expectation gap”. Accounting Horizons, 15(4), 345-358.‏
Mock, T. J., Bédard, J., Coram, P. J., Davis, S. M., Espahbodi, R., & Warne, R. C. (2013). The audit reporting model: Current research synthesis and implications. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 32(Supplement 1), 323-351.‏
Masoud, N. (2017). An empirical study of audit expectation-performance gap: The case of Libya. Research in International Business and Finance, 41, 1-15.‏
Nikbakht, M., Soleimani amiri, G., momeni, M., Hosseinpoor, A. (2021). Effects of Management Ingratiation, Earnings Management Incentives, and Audit Committee Communication with the External Auditor on Auditors' Judgment Quality. Empirical Research in Accounting, 11(1), 75-104. doi: 10.22051/jera.2020.28932.2581. (In Persian).
Nikbakht, M., Rezaie, F., Khoram, E. (2013). Factors Affecting Expectation Gap Auditors and financial Statements Users. Accounting and Auditing Research, 5(20), 18-33. doi: 10.22034/iaar.2013.104502. .(in Persian).
Porter, R .(1993). A recurring issues in auditing: Back to the future, Accounting. Auditing and Accountability Journal, 9, 4–29.
Rahimian, N., Zamani Fard., N .(2015). Gap of Expectations from the Auditing Profession, Issues and Challenges. Auditor's Journal, 76. (In Persian).
Royaei, R., & Mohammadi, M .(2015). Ethics and professionalism in accounting. Farhang Library Publications, third edition. (In Persian).
Ruhnke, K., & Schmidt, M. (2014). The audit expectation gap: existence, causes, and the impact of changes. Accounting and Business research, 44(5), 572-601.‏
Samimi, S,. Bradaran Hassanzadeh., R. & Daneshvar., H .(1399). The effect of auditor conservatism on litigation risk and information asymmetry, 18th National Accounting Conference. Yazd, Iran.(in Persian).
Saladrigues, R., & Grañó, M. (2014). Audit Expectation Gap: Fraud detection and other factors. European Accounting and Management Review, 1(1).‏
Saha, A., & Baruah, D. (2008). Audit Expectations Gap in India: An Empirical Survey. ICFAI Journal of Audit Practice, 5(2).‏
Salehi, M. (2016). Quantifying audit expectation gap: a new approach to measuring expectation gap. Zagreb International Review of Economics & Business, 19(1), 25-44.‏
Salehi, M., & Azary, Z. (2008). Fraud detection and audit expectation gap: Empirical evidence from Iranian bankers. International Journal of Business and Management, 3(10), 65-77.‏
Sikka, P., Puxty, A., Willmott, H., & Cooper, C. (1998). The impossibility of eliminating the expectations gap: some theory and evidence. Critical perspectives on accounting, 9(3), 299-330.‏
Teddlie, C., & Yu, F. (2007). Mixed methods sampling: A typology with examples. Journal of mixed methods research, 1(1), 77-100.‏
Toumeh, A. A., Yahya, S., & Siam, W. Z. (2018). Expectations gap between auditors and user of financial statements in the audit process: an auditors' perspective. Asia-Pacific Management Accounting Journal (APMAJ), 13(3), 79-107.‏
Valiyan, H., Abdoli, M., & Orooyee, M. (2018). Adjustment of audit expectation gap based on human resources strategies through the rough and gray theory. Management Accounting, 11(39), 115-137.‏ (in Persian).