نقش ابعاد مختلف نظریه سرمایه فکری در تبیین نگرش حسابرسان نسبت به ایفای مسئولیت‌پذیری اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

هدف: ابعاد سه‌گانه نظریه سرمایه فکری، می‌توانند بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی حسابرسان تاثیر داشته باشند. پژوهش حاضر با هدف مطالعه نقش ابعاد مختلف نظریه سرمایه فکری از دیدگاه انسانی، ساختاری و ارتباطی در تبیین نگرش حسابرسان نسبت به ایفای مسئولیت‌پذیری اجتماعی انجام گرفته است.
روش: این پژوهش از جهت هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه جمع‌آوری داده‌ها، توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه حسابرسان شاغل در کشور ایران طی سال 1400 است که طبق فرمول کوکران تعداد 319 نفر به روش تصادفی به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها از پرسش‌نامه‌ استاندارد، دارای طیف لیکرت 5 سطحی، استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده و همچنین، آزمون فرضیه‌ها، به صورت تحلیل توصیفی و آمار استنباطی با بکارگیری نسل جدید مدل‌یابی معادلات ساختاری (SEM) به روش حداقل مربعات جزئی (PLS) صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج حاصل نشان داد میانگین متغیرهای سرمایه فکری و مسئولیت‌پذیری اجتماعی بالاتر از میانگین نظری بود و تاثیر سرمایه انسانی و سرمایه ارتباطی بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی حسابرسان مثبت و معنادار بود، اما بین سرمایه ساختاری و مسئولیت‌پذیری اجتماعی حسابرسان ارتباط معناداری مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: سرمایه فکری و ابعاد آن (انسانی، ساختاری و ارتباطی)، تاثیر مثبت و معناداری در تبیین نگرش حسابرسان نسبت به ایفای مسئولیت‌پذیری اجتماعی در حرفه حسابرسی دارد.
دانش‌افزایی: نتایج این پژوهش ضمن غنای ادبیات پژوهشی موجود، می‌تواند نقطه عطفی بدیع و شروعی مناسب برای جلب توجه به توسعه روزافزون ابعاد سرمایه فکری در حرفه حسابرسی باشد که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته و در نهایت، منجر به افزایش سطح مسئولیت‌پذیری اجتماعی حسابرسان گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Role of Different Dimensions of Intellectual Capital Theory in Explaining Auditors' Attitude towards Fulfilling Social Responsibility

نویسندگان [English]

  • Sohail Momeny
  • Zahra Poorzamani
Department of Accounting, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Purpose: The three dimensions of intellectual capital theory can have an impact on the social responsibility of auditors. The current research has been conducted with the aim of studying the role of different aspects of the theory of intellectual capital in explaining the attitude of auditors towards fulfilling social responsibility.
Methodology: This research is applied in terms of purpose and descriptive survey in terms of data collection method. The statistical population of the research includes all auditors working in audit firms and audit organization in Iran during the year 2021, and based on Cochran's formula, 319 people were randomly selected as a sample. To collect data, standard questionnaires with a 5-level Likert scale were used. The analysis of the collected data as well as testing of hypotheses was done using the new generation of (SEM) by (PLS) method.
Results: The results showed that the average of the variables of intellectual capital and social responsibility was higher than the theoretical average, and in addition, human capital and communication capital have a positive and significant effect on social responsibility of auditors.
Conclusion: Intellectual capital and its dimensions (human, structural and communicational) have a positive and significant effect in explaining the attitude of auditors towards fulfilling social responsibility in the auditing profession.
Contribution: The results of this research, in addition to enriching the existing research literature, can be a novel turning point and a suitable start to draw attention to the growing development of intellectual capital dimensions in the auditing profession, which have received less attention so far and ultimately lead to an increase in the level of social responsibility of auditors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Communication Capital
  • Human Capital
  • Intellectual Capital
  • Social Responsibility
  • Structural Capital
احمدیان، منیر. (1392). بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد سازمانی: مورد مطالعه وزارت اموراقتصادی و دارایی. مجله اقتصادی دوماهنامه بررسی مسائل و سیاستهای اقتصادی، 11 (12): 111-130.
اخوان، مریم؛ کاظمی گرجی، احمد. (۱۳۹۸). تاثیر آموزش کارکنان بر بهره وری منابع انسانی با بررسی نقش میانجی گرایانه‎ چابکی سازمانی و سرمایه فکری (مورد مطالعه: پایگاه هشتم شکاری شهید بابایی اصفهان). فصلنامه آموزش در علوم انتظامی، ۷ (۳): ۳۳-۶۰.
اردلان، محمدرضا؛ بهشتی، رضا. (1394). بررسی تاثیر سرمایه فرهنگی و سرمایه فکری بر بهره وری نیروی انسانی با نقش میانجی گری مسوولیت پذیری اجتماعی. مدیریت بر آموزش سازمان ها، (1): 73-102.
حاجیها، زهره؛ رجب دری، حسین. (1397). بررسی تاثیر کیفیت کمیته حسابرسی بر سطح افشای مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت. حسابداری و منافع اجتماعی. 8 (4): 105-122.
حیدری، مرضیه؛ محمدجانی، صدیقه. (1394). رابطه هوش فرهنگی با سرمایه اجتماعی و سرمایه فکری اعضای هیات علمی. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 6(3): 127-144.
زارع بهنمیری، محمد جواد؛ نظری شمس آبادی، احمد؛ بیکی، نیلوفر. (1401). مسئولیت پذیری اجتماعی و احساسات سرمایه‌گذاران با رویکرد معادلات همزمان. حسابداری و منافع اجتماعی، 12(1): 61-80.
سعیدی، فاطمه؛ مهدی صالحی، نورمحمد یعقوبی. (1401). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و فکری با خروجی های حسابرسی. نشریه پژوهش های حسابرسی حرفه ای، 2(8): 30-67.
صابری، حسن؛ سعیدی، پرویز. (1398). بررسی تاثیر سرمایه فکری بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت های بیمه پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. چهارمین کنفرانس سالانه مدیریت و اقتصاد کسب و کار، 4 (2): 1-15.
عربی، محمد؛ عبدلی، محمدرضا. (1394). بررسی رابطه میان سرمایه فکری و مسئولیت‌پذیری اجتماعی بانکهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. چهارمین کنفرانس ملی و دومین کنفرانس بین المللی حسابداری و مدیریت، 4 (1): 1-10.
عزیزی، صدیقه؛ جوکار، حسین. (1400). تأثیر مسئولیت‌پذیری اجتماعی و نقش تعدیلی اندازه شرکت بر اجتناب مالیاتی با استفاده از معادلات ساختاری. حسابداری و منافع اجتماعی، 11(4): 123-156.
علیفری، ملیحه. (1401). تاثیر عدم قطعیت سیاست اقتصادی و مسئولیت اجتماعی شرکتی با تاکید بر نقش واسطه ‏ای سرمایه فکری و تحقیق و توسعه. فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 14(4): 41-59.
عمیدی، راضیه؛ قلاوندی، حسن. (1401). بررسی تاثیر سرمایه های فکری بر عملکرد سازمانی (مطالعه موردی: دانشگاه تبریز). نشریه چشم انداز حسابداری و مدیریت، 5(71): 1-17.
قنبری، سیروس؛ محمدی، پروانه. (1401). تبیین نقش میانجی ظرفیت یادگیری سازمانی در ارتباط بین سرمایه فکری و یادگیری سازمانی با عملکرد شغلی. نشریه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 13(5): 1-16.
کاظم پور، مرتضی؛ رحیمیان، نظام الدین. (1397). مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌ها‌: مفاهیم، ابعاد، نظریه‌ها و مروری بر مدل‌های آن. حسابداری و منافع اجتماعی، 8(4): 143-165.
کرمانی، احمد، حسن الوداری. (1401). بررسی تاثیر مسئولیت اجتماعی بر عملکرد شرکت با نقش میانجی سرمایه فکری. نشریه پژوهش های علوم مدیریت، 4(12): 1-13.
مجتبی زاده، محمد؛ کمالی، نقی؛ رنجی حاجی بابا، هادی. (1396). بررسی رابطه سرمایه فکری و اخلاق سازمانی با عملکرد سازمانی از دیدگاه معلمان مقطع ابتدایی. فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات دبستان و پیش دبستان، 3 (1):  1-20
محمدی، امید؛ گیوکی، ابراهیم، کبیری، محمدتقی؛ مسلمی، آذر. (1401). بررسی تاثیرپذیری مکانیزم های نظام راهبری شرکتی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت از اختلالات رفتاری مدیرعامل. فصلنامه پژوهش های حسابداری مالی، 13(3): 35-64.
نصیرزاده، عبدالمهدی؛ اسلامی، صدیقه؛ شاه علی، محمودرضا. (۱۳۹۹). بررسی نقش میانجی مسئولیت‌پذیری اجتماعی در تاثیر سرمایه فکری و سرمایه فرهنگی بر بهره وری نیروی انسانی (مورد مطالعه: اداره کل ورزش و جوانان استان اصفهان). مجله علوم حرکتی و رفتاری، ۳(۲)، ۲۰۰-۲۰۷.
وهابی، سید عباس؛ سلیمانی، مجید، افکار، عادل. (1402). اثر مدیریت راهبردی منابع انسانی بر عملکرد سازمانی با نقش میانجی سرمایه فکری در کارکنان رسانه های ورزشی دانشکده های تربیت بدنی شهر تهران. مجله مدیریت ارتباطات در رسانه های ورزشی، 10(39): 5-18.
Ahmadian, M. (2012) Investigating the relationship between intellectual capital and organizational performance: the case study of the Ministry of Economic Affairs and Finance, Economic Magazine (bimonthly review of economic issues and policies), 11(2): 111-130. (In Persian)
Akhan, M., Kazemi, A. (2018). The effect of employee training on the productivity of human resources by examining the mediating role of organizational agility and intellectual capital (case study: Shahid Babaei 8th Shekari Base of Isfahan), Education Quarterly in Law Enforcement Sciences, 7(3), 33-60. (In Persian)
Anvari, R., Seraji, H. (2005). Measuring intellectual capital and intellectual capital of the relationship between the market value of stock market companies in Tehran Stock Exchange, Journal of Accounting and Auditing, 39(2) ; 49-62.
Arabi, M., Abdoli, M. (2014) Investigating the relationship between intellectual capital and social responsibility of banks admitted to the Tehran Stock Exchange. The fourth national conference and the second international accounting and management conference, 4(1), 1-10. (In Persian)
Ardalan M.R., Beheshti R. (2014) Investigating the impact of cultural capital and intellectual capital on human resource productivity with the mediating role of social responsibility. Management of training organizations. 4(1):73-102. (In Persian)
Asiaei, K., O'Connor, N. G., Barani, O., & Joshi, M. (2023). Green intellectual capital and ambidextrous green innovation: The impact on environmental performance. Business Strategy and the Environment, 32(1), 369-386.
Azizi, S., Jokar, H. (2021). The effect of social responsibility and the moderating role of company size on tax avoidance using structural equations. Accounting and Social Interests, 11(4), 123-156. (In Persian)
Bjørnson, F. O., Dingsøyr, T. (2008). Knowledge management in software engineering: A systematic review of studied concepts, findings and research methods used. Information and Software Technology, 50(11), 1055-1068.
Bontis, N., Crossan, M. and Hulland, J. (2002). Managing an organizational learning system by aligning stocks and flows. Journal of Management Studies, 39(4); 437-466.
Carroll, A. (1991). The Pyramid of Corporate Social Responsibility. Business Management. 5(2), 131-148.
Carroll, A. B. (1991). The pyramid of corporate social responsibility: Toward the moral management of organizational stakeholders. Business horizons, 34(4), 39-48.Chan, K. H. (2009). Impact of intellectual capital on organizational performance: An empirical study of companies in the Hang Seng index. Learn Organ. 16(1): 22-39.
Chen, J, Kin, n., Xie, Y.H. (2014) measuring intellectual capital. Journal of intellectual capital, 701(2), 127-143.
Cheng, M., Lin, J., Hsiao, T., & Lin, T. (2010). Invested resource, competitive intellectual capital, and corporate performance. Journal of Intellectual Capital, 11 (4): 433- 450.
Dewi Fariha, A., & Sofian, S. (2012). The relationship between intellectual capital and corporate performance, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 40 (3), 537-541.
Fernandez Sanchez, J.; Luna Sotorrio, L.; Baraibar Diez, E. (2010). The relationship between corporate governance and corporate social behavior: A structural equation model analysis. Journal of Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 18 (2): 91-101.
Gholavandi. H, Kabiri. A, Soltanzadeh. V. (2014). The relationship between social responsibility and teamwork of Urmia University staff. Applied Sociology, 53(3), 111-120
Givel, M. (2007), Motivation of chemical industry social responsibility through Responsible Care, Health Policy, 81(2),85–92.
Hajiha, Z., Rajab Dari, H. (2017). Investigating the effect of the quality of the audit committee on the disclosure level of the company's social responsibility. Accounting and Social Interests, 8(4), 105-122. (In Persian)
Henderson, JC. (2007). “Corporate Social Respansibity and Tourism: Hotel Companies in Phuket, Thailand. After the Indian Ocean Sunami”. Hospitality Management, 26 (1), 228-239.
Henseler, J., Ringle, C. M., Sarstedt, M. (2015). A New Criterion for Assessing Discriminant Validity in Variance-based Structural Equation Modeling., Journal of the Academy of Marketing Science, 43(1): 115-135.
Heydari M., Mohammadjani S. (2014) the relationship between cultural intelligence and social capital and intellectual capital of faculty members. A new approach in educational management. 6(3):127-144. (In Persian)
Hussami, M. (2001). “The Effects of Undergraduate Nursing Student faculty InteractionOutside the Classroom on College Grade Point Average”. Nurse Educ Pract, 11(5): 320-326.
Hwang Lee, S., (2010), uses fuzzy AHP to develop intellectual capital valuation model for assessing their performance contribution in a univer-y, Expert Systems with Applications, 37, 41–47.
Joshi , M., Ubha , S. (2009) , Intellectual Capital Disclosures: the Search for a new Paradigm in Financial Reporting by the Knowledge Sector of Indian Economy, Journal of Knowledge Management, 7(5), 75- 582.
Kazempour, M., Rahimian, N. (2017). Corporate social responsibility: concepts, dimensions, theories and a review of its models. Accounting and Social Interests, 8(4), 143-165. (In Persian)
Longo, M., Mura, M. (2011). The effect of intellectual capital on employees’ satisfaction and retention, Information & Management, 48, 278–287.
Lu, WM. (2012). Intellectual capital and university performance in Taiwan. Economic Modeling, 29, 1081–1089
Marr, B. (2008). Intangible asset measurement, accountants today. Kuala Lumpur, Malaysia, 21, 115-134.
Mojtabazadeh, M., Kamali, N., Ranji Hajibaba, H. (2016). Investigating the relationship between intellectual capital and organizational ethics with organizational performance from the perspective of elementary school teachers. Scientific research quarterly of elementary school and preschool studies. 3(2), 1-20.  (In Persian)
Musibah, Anwar Salem & Yusoff Alfattani, Wan Sulaiman Bin Wan. (2013).Impact of Intellectual Capital on Corporate Social Responsibility Evidence from Islamic Banking Sector in GCC. International Journal of Finance and Accounting, 2(6): 307-311.
Nasirzadeh, AM., Eslami, S., Shah Ali, M. (2019). Investigating the mediating role of social responsibility in the impact of intellectual capital and cultural capital on the productivity of human resources (case study: General Department of Sports and Youth of Isfahan province), Journal of Movement and Behavioral Sciences, 3(2), 200-207. (In Persian)
Nirino, N., Ferraris, A., Miglietta, N., & Invernizzi, A. C. (2022). Intellectual capital: the missing link in the corporate social responsibility–financial performance relationship. Journal of Intellectual Capital, 23(2), 420-438.
Puhakka, V. (2010). Versatile and flexible use of intellectual capital in entrepreneurial opportunity discovery.Journal of Management Research, 2(1), E3.Review, 27(1), 95-118.
Robbins, SP. (1998), Organizational behavior: Concepts, controversies &applications, Tehran: Publication Cultural Research Bureau
Saberi, H., Saeedi, P. (2018) Investigating the impact of intellectual capital on social responsibility of insurance companies admitted to the Tehran Stock Exchange. The fourth annual conference on business management and economics,17(4), 1-15. (In Persian)
Samy, M.; Odemilin, G.; Bampton, R. (2010). Corporate social responsibility: a strategy for sustainable business success. An analysis of 20 selected British companies. Journal of Corporate Governance, 10 (2): 203-217.
Sandhu, H., Kapoor, S. (2010). Corporate social responsibility initiatives: An analysis of voluntary corporate disclosure. South Asian Journal of Management, 17 (2): 47-80.
Sudarsanam, S., Sorwar, G., Marr, B. (2006). Real options and the impact of intellectual capital on corporate value. Journal of Intellectual Capital, 7(3): 291-308.
Suharman, H., Hapsari, D. W., Hidayah, N., & Saraswati, R. S. (2023). Value chain in the relationship of intellectual capital and firm’s performance. Cogent Business & Management, 10(1), 219-252.
Tayles, M., Pike, R. H., Sofian, S. (2007). Intellectual capital, management accounting practices and corporate performance: Perceptions of managers. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 20 (4) 522-548.
Tenenhaus, M., Amato, S., Vinzi, V.E. (2004) A Global Goodness-of-Fit Index for PLS Structural Equation Modelling. Proceedings of the XLII SIS Scientific Meeting, 18(1), 739-742.
Vasilescu, R., Barna, C., Epure, M., Baicu, C. (2010). Developing university social responsibility: A model for the challenges of the new civil society, Procedia Social and Behavioral Sciences, 2 (1): 4177–4182.
Walker, M., Parent, M. M. (2010). Toward an integrated framework of corporate social responsibility, responsiveness ، and citizenship in sport, Sport Management Review, 13(4): 198–213.
Zarebehnmiri, M., Nazari Shamsabadi, A., Beiki, N. (2022). Social responsibility and investor sentiments with simultaneous equations approach. Accounting and Social Interests, 12(1), 61-80. (In Persian)