افشای ریسک و بندهای گزارش حسابرسی در بورس اوراق بهادار تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه حسابداری، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانشیار، گروه حسابداری، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه قم، قم، ایران

3 کارشناسی ارشد حسابداری، دانشکده علوم اقتصادی و اداری دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

هدف: نظریه‌های نمایندگی و علامت‌دهی از مهم‌ترین محرک‌های مدیریت برای افشای ریسک است. با توجه به تاثیر حسابرسی بر کاهش تضاد نمایندگی، پژوهش حاضر به مطالعه رابطه افشای ریسک با بندهای گزارش حسابرسی می‌پردازد.
روش: داده‌های 169 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1392 تا 1399 با استفاده از رگرسیون لجستیک و رگرسیون پواسون مورد مطالعه قرار گرفت. برای محاسبه سطح افشای ریسک از دو سنجه لگاریتم طبیعی تعداد جملات و تعداد بندهای مربوط از طریق روش تحلیل محتوای یادداشت‌های توضیحی صورت‌های مالی، گزارش تفسیری مدیریت و گزارش فعالیت هیئت مدیره استفاده شد.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد با افزایش سطح افشای ریسک در گزارش‌های مالی، احتمال صدور گزارش غیرمقبول حسابرسی کاهش می‌یابد. متناسب با این امر، بین افزایش سطح افشای ریسک و تعداد بندهای گزارش حسابرسی رابطه منفی و معنی‌دار وجود دارد. بررسی سطح افشای ریسک و نوع بندهای گزارش حسابرسی نشان می‌دهد با افزایش سطح افشا بر اساس سنجه تعداد بند، احتمال صدور گزارش حسابرس حاوی بندهای عدم کفایت ذخایر مالیاتی، عدم وصول مطالبات، تاییدیه‌های حسابرسی و بند فقدان اسناد و مدارک کاهش می‌یابد. استفاده از سنجه تعداد جملات در بررسی این رابطه نشان می‌دهد افزایش سطح افشا، منجر به کاهش احتمال صدور گزارش حسابرس حاوی بند فقدان اسناد و مدارک خواهد شد.
دانش‌افزایی: اثر افشای ریسک بر گزارش حسابرسی پیش از این بررسی نشده است. یافته‌های پژوهش ضمن تاکید بر اهمیت گزارش افشای ریسک، ضرورت تصویب دستورالعمل گزارش‌گری افشای ریسک را جهت بهبود تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان روشن می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Risk Disclosure and Audit Report Clauses in Tehran Stock Exchange

نویسندگان [English]

  • Manije Ramshe 1
  • narges sarlak 2
  • Mohammad Javad Zare Bahnamiri 2
  • reyhane mirzaei neko 3
1 Assistant Prof., Department of Accounting, Faculty of Economics and Administrative Sciences, University of Qom, Qom, Iran
2 Associate Prof., Department of Accounting, Faculty of Economics and Administrative Sciences, University of Qom, Qom, Iran
3 MSc., Department of Accounting, Faculty of Economics and Administrative Sciences, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

Purpose: Agency and signaling theories are one of the most important management drivers for risk disclosure. Considering the impact of auditing on reducing the agency conflict, the present study investigates the relationship between risk disclosure with audit report clauses.
Method: The data of 169 firms listed in Tehran Stock Exchange have been used during the years 2013 to 2020. The models were fitted using logistic and poisson regressions. To measure the level of risk disclosure, the number of relevant sentences and relevant paragraph in the board activity reports, management interpretive reports and the notes to the financial statements has been used.
Results: The findings show that with the increase in the level of risk disclosure, the probability of issuing a modified audit report decrease. According to this, there is a negative relationship between the increase in risk disclosure and the number of clauses in the audit report. Examining the level of risk disclosure and the type of clauses in the audit report shows that by increasing the level of disclosure based on the number of paragraphs, the probability of issuing an auditor's report containing the clauses of the lack of sufficient reserve for performance taxes, the lack of sufficient reserve for suspecting claims, audit confirmations, and the clause of lack of documents decreases.
Contribution: The effect of risk disclosure on audit report has not been investigated. Findings, while emphasizing the importance of risk disclosure reporting, clarify the necessity of approving risk disclosure reporting framework to improve users' decision making.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Risk Disclosure
  • Audit Report Clauses
  • Agency Theory
  • Signaling Theory
  • Legitimacy Theory
بشیری‌منش، نازنین و پاکدل، ملیحه. (1398). کیفیت گزارشگری مالی و بندهای تعدیلی حسابرسی. حسابداری و منافع اجتماعی, 9(1), 61-80.
حاتمیان، وحید. (1398). بررسی تأثیر دوره تصدی و استقلال حسابرس بر تعداد بندهای گزارش حسابرس. چشم انداز حسابداری و مدیریت. 2(8). 41ـ55.
حیدری. مهدی، منصورفر. غلامرضا و مهدی رضایی فیروزجایی. (1395). بررسی اثر کیفی اجزای افشای ریسک شرکتی بر عدم تقارن اطلاعاتی با توجه به متغیرهای تعدیلگر ریسکی بودن، شرایط رکود و تحلیلگران نهادی در بورس اوراق بهادار تهران. تحقیقات مالی. دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. دوره 18. شماره 3. صص. 414ـ 391.
خانی، ذبیح الله و رجب دری، حسین و اکبرزاده، مریم. (1398). بررسی رابطه بین افشای ریسک شرکت و حق الزحمه حسابرسی،نخستین کنفرانس ملی علوم انسانی و توسعه،شیراز.
خوش خلق. ایرج و طالب نیا. قدرت اله. (1400). تبیین اثر مفاهیم گزارشگری مالی بر سطح افشای ریسک در گزارشگری مالی سالانه در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامـه علمی پژوهشی دانش سرمایه‌گـذاری، 10 (38)، 455-473.
خوش خلق. ایرج و وکیلی فرد. حمیدرضا. (1400). تبیین اثر ابعاد سیاسی و اخلاقی رفتارهای مدیریت بر سطح افشای ریسک در گزارشگری مالی سالانه در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 10(83)، 301-314
رحمانی، علی و سلیمانی، غلامرضا و طاهری، ماندانا.(1400). بررسی پیامدهای مالی افشا ریسک در بازار سرمایه ایران: مطالعه موردی بانک های عضو بورس اوراق بهادار، 18(70)، 27-50.
فروزنده جواد، ایزدی نیا ناصر، دائی کریم زاده سعید. (1400). تاثیر شدت تجدید ارائه صورتهای مالی بر نوع اظهار نظر حسابرس و بندهای گزارش حسابرسی (شواهدی از کیفیت صورتهای مالی). دانش حسابرسی، ۲۱ (82)، 298-321
محمدرضائی, فخرالدین, دیانتی دیلمی, زهرا, داروند, روناک. (1399). نوع گزارش حسابرسی،تعداد و نوع بند های شرط گزارش مشروط حسابرسی: نقش بحران اقتصادی. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، (33) 9، 25-39.
محمدرضائی. فخرالدین. مهربانپور. محمدرضا. (1395). نوع گزارش حسابرس و تعداد بندهای حسابرسی: اثر رتبه موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار.  دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت.5(17)، 65ـ77.
محمدی. یادگار و ابراهیمی. یادگار. (1399). کارایی سرمایه‌گذاری و افشای ریسک در گزارش‌های مالی. نشریه علمی پژوهش‌های راهبردی بودجه و مالی1(3)، 217 ـ 179.
نمازی، محمد، ایراهیمی میمند، مهدی. (1400). افشا و گزارشگری ریسک شرکت‌ها: ارائه چارچوب جامع. دانش حسابداری، شماره 45. 27-1.
Abraham, S. and P. Cox. (2007). Analyzing the determinants of narrative risk information in UK FTSE 100 annual reports. British Accounting Review, 39 (3): 227-248.
Amran, A., Manaf Rosli Bin, A. & Haat, B. (2008). Risk reporting: An exploratory study on risk management disclosure in Malaysian annual reports. Managerial Auditing Journal, 24(1), 39–57.
Amrin. A. (2019). An Empirical Study: Characteristics of Business Entities and Corporate Governance on Risk Disclosure Practices. Business: Theory and Practices, 25-49.
Bashirimanesh, N & M Pakdel. (2019). Financial Reporting Quality and Audit Adjustments Clauses. Scientific Journal of Accounting and Social Interests, 9 (1): 61-80.(in Persian)
Bozzolan, S, Miihkinen, A, (2021), The quality of mandatory non-financial (risk) disclosures: The moderating role of audit firm and partner characteristics, The International Journal of Accounting, World Scientific, 1-55
Berglund, N. R., Eshleman, J. D., & Guo, P. (2016). Auditor size and going concern reporting. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 37(2), 1-25.
Campbell, J.L., Chen, H., Dhaliwal, D.S., Lu, H. & Logan B.S. (2014). The information content of mandatory risk factor disclosures in corporate filings. Review of Accounting Studies, 19(1),396-455.
Dobler, M., K. Lajili, and D. Zéghal. (2011). Attributes of corporate risk disclosure: and international investigation in the manufacturing sector. Journal of International Accounting Research, 10 (2): 1-22.
Elbannan, M. A., & Elbannan, M. A. (2015). Economic consequences of bank disclosure in the financial statements before and during the financial crisis: Evidence from Egypt. Journal of Accounting, Auditing & Finance, 30(2), 181–217.
Iatridis, G. (2011). Accounting disclosures, accounting quality and conditional and unconditional conservatism. International Review of Financial Analysis, 20(2), 88-102.
Elshandidy, T. (2014) Value relevance of accounting information: Evidence from an emerging market. Advances in Accounting 30(1), 176-186
Elshandidy, T. & Neri, L. 2015. Corporate Governance, Risk Disclosure Practices, and Market Liquidity: Comparative Evidence from the UK and Italy. Corporate Governance: An International Review, 23, 331- 356.
Foroozande, J. N. Eizadinia. & S. Daei-karimzade. (2021). The effect of financial statement restatement severity on auditors’ opinion and audit report paragraphs (evidence of the quality of financial statements). Journal of Audit Science, 21(82): 298-321.(in persian)
Fukukawa, H, Kim, H. (2017). Effects of audit partners on clients business risk disclosure. Accounting and Business Research,47, 780-809
GAS 5. (2001). German Accounting Standard No. 5. Risk Reporting. GASB: Germany.
Guedhami O, Pittman JA, Saffar W (2014). Auditor choice in politically connected firms. J. Account. Res. 52(1):107-162.
Hatamian, V. (2019). The effect of auditor tenure and independence of the auditor's report on the number of paragraphs. Journal of Accounting and Management Vision, 2(8): 41-55.(in persian)
Hussainey, K., & Al-Najjar, B. (2011). Future-oriented narrative reporting: Determinates and use. Journal of Applied Accounting Research, 12(2): 123–138.
Ibrahim. A , Hussainey. Kh. (2019). Developing the narrative risk disclosure measurement. International Review of Financial Analysis 64, 126- 144.
Ibrahim. A ,Habbash, M, , Hussainey. Kh. (2019). Corporate governance and risk disclosure: evidence from Saudi Arabia, 15(1), 89-111
Ibrahim, AEA; Hussainey, K; Nawaz, T; Ntim, C; Elamer, A. (2022). A systematic literature review on risk disclosure research: State-of-the-art and future research agenda. International Review of Financial Analysis.
 ICAEW. (1997). Financial reporting of risk: proposal for a statement of business risk. Institute of Chartered Accountants in.
ICAEW. (1999). No surprises: the case for better risk reporting. Institute of Chartered Accountants in England and Wales (ICAEW): London.
ICAEW. (2002). No surprises: working for better risk disclosure. Institute of Chartered Accountants of England and Wales (ICAEW): London.
ICAEW. (2011). Reporting business risks: meeting expectations. Institute of Chartered Accountants of England and Wales (ICAEW): London.
IFRS 7. (2008). International Financial Reporting Standard No.7: financial instruments: disclosures. IASB: London.
IIRC. (2013). Integrated reporting: the international framework. International Integrated Reporting Council.
IIRC. (2013). The International Integrated Reporting Framework. International Integrated Reporting Council (IIRC): London.
Jensen, M., & Meckling, W. ,(1976) , "Theory of The Firm: Managerial Behavior, Agency Costs and Ownership Structure, Journal of Financial Economics ,Vol. 3, No. 4, PP. 305-360. .
Jiang, J. X., Wang, I. Y., & Wang, K. P. (2019). Big N auditors and audit quality: new evidence from quasi-experiments. The accounting review, 94(1), 205-227.
Khani, Z. H. Rajab-Dari. & M. Akbarzadeh. (2019). Investigating the relationship between company risk disclosure and audit fees. The first national humanities and development conference, Shiraz.(in persian)
KHoshkholg, I. & G. Talebnia. (2021). Explaining the effect of financial reporting concepts on the level of risk disclosure in annual financial reporting in companies listed on the Tehran Stock Exchange. Scientific-research journal of investment knowledge, 10 (38).(in persian)
Khoshkholg, I. & H. Vakilifard. (2021). Explaining the effect of political and moral dimensions of management behaviors on the level of risk disclosure in annual financial reporting in companies listed on the Tehran Stock Exchange. Scientific-research journal of management accounting and auditing knowledge, 10 (83).(in persian)
Lim M., How, J. and Verhoeven P.(2015). The effect of concentration of ownership on the number of articles audit opinion in the audit report delay: Malaysian evidence, Journal of Contemporary Accounting & Economics 10.
Linsley, P.M., Shrives, P.J., Crumpton, M. (2006). Risk disclosure: an exploratory study of UK and Canadian banks, Journal of Banking Regulation, 7 (3/4): 268-282.
Linsmeier, T.J., D.B. Thorton, M. Venkatachalam, and M. Welker. (2002). The effect of mandated market risk disclosures on trading volume sensitivity to interest rate, exchange rate and commodity price movements. Accounting Review, 77 (2): 343-377.
Mashayekhi, B.; Mashayekh, Sh (2008). Development of accounting in Iran. The International Journal of Accounting, Vol.43, pp. 66–86.
Mbithi, E; Moloi, T; Wangombe, D. (2022). Corporate risk disclosure: A systematic literature review and future research agenda. Cogent Business & Management, 9(1), 1-23
Mohammad-Rzaie, F. Z. Dianati-Deilami. R. Darvand. (2020). Audit Opinions, the Number and Types of clauses of the conditional Auditor’s Remarks: The Role of Economic Crisis. Scientific-research journal of management accounting and auditing knowledge, 9(33): 25-39. (in persian)
Mohammad-Rzaie, F. & M. Mehrabanpour. (2016). Audit Firms Ranking and Audit Opinions: Evidence from Iran. Scientific-research journal of management accounting and auditing knowledge, 5(17): 65-77. (in persian)
Mohamadi, Y. & A. Ebrahimi. (2020). Investment Efficiency and Risk Disclosure in Financial Statements. Journal Budget and Finance Strategic Research, 1(3): 179-217.(in Persian)
MohammadRezaei, F., MohdSaleh, N., Jaffar, R., & Hassan, M. S. (2016). The effects of audit market liberalization and auditor type on audit opinions: the Iranian experience. International Journal of Auditing, 20(1), 87-100.
Namazi, M. & M. Ebrahimi-Maimand. (2021). Firms' Risk Disclosure and Reporting: A Comprehensive Framework. Journal of Accounting Knowledge, 45: 1-27.(in Persian)
Ntim, C.G., Lindop, S. and Thomas, D.A. (2013) ‘Corporate governance and risk reporting in South Africa: a study of corporate risk disclosures in the pre-and post-2007/2008 global financial crisis periods’, International Review of Financial Analysis, December, Vol. 30, No. 1, pp.363–383.
Oliveira, L., Rodrigues, L. L. and Craig, R. (2013). Technical note: company risk-related disclosures in a code law country: a synopsis. Australasian Accounting Business and Finance Journal, 7 (1): 123-130.
Rahmani, A. G. Solimani. & M. Taheri. (2021). The Financial Consequences of Risk Disclosure in the Iranian Capital Market: A Case Study of Banks Listed in Tehran Stock Exchange. Empirical Studies in Financial Accounting, 18(70): 27-50.(in persian)
Yang, R., Yu, Y., Liu, M.,  Wu, K. (2018). Corporate risk disclosure and audit fee: A text mining approach. European Accounting Review, 1-14.