بررسی تأثیر نظریه چشم‌انداز بر عدم عدمتمکین مالیاتی با نقش میانجی احساسات و عدم مشارکت اخلاقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه حسابداری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.

2 . دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.

چکیده

هدف: بر اساس نظریه چشم‌انداز، قرار گرفتن در موقعیت سودآوری یا زیان‌ده بودن منجر به برانگیختن احساسات مختلف می‌گردد و افراد با استفاده از فرایند عدم مشارکت اخلاقی سعی می‌کنند تصمیماتی را اتخاذ کنند تا به نتایج موردنظر خود دست یابند، در‌حالی‌که کمترین آسیب درونی را داشته باشند. هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر نظریه چشم‌انداز بر عدم تمکین مالیاتی افراد با در نظر گرفتن نقش میانجی احساسات و عدم مشارکت اخلاقی آنان می‌باشد.
 روش: نمونه آماری پژوهش، 48 نفر از دانشجویان حسابداری می‌باشند که حداقل 20 سال سن و دارای حداقل 3 سال سابقه کار حرفه‌ای در حسابداری و حداقل 3 اظهارنامه مالیاتی را پرکرده باشند. داده‌های لازم با استفاده از روش آزمایشی و سناریو آستین و همکاران (2021) جمع‌آوری شد و با استفاده از آزمون t دو نمونه مستقل و به کمک مدل‌سازی معادلات ساختاری و نرم‌افزار PLS مورد تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج کسب‌شده نشان‌دهنده عدم وجود رابطه مابین احساسات و قرار گرفتن در منطقه سود و زیان با عدم تمکین مالیاتی بوده درحالی‌که نقش میانجی عدم مشارکت اخلاقی مورد تأیید قرارگرفته است.
نتیجه‌گیری: احساسات توصیف‌شده از طریق نظریه چشم‌انداز به‌خودی‌خود بر تصمیمات تمکین مالیاتی اثرگذار نیستند، بلکه عدم مشارکت اخلاقی پیش درآمدی برای تصمیمات مالیاتی مخاطره‌آمیز است.
دانش‌افزایی: نتایج کسب‌شده علاوه برافزودن به مبانی نظری در رشته حسابداری، برای قانون‌گذاران مالیاتی نیز مفید می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the impact of prospect theory on tax noncompliance with the mediating role of feelings and moral disengagement

نویسندگان [English]

  • Nasim Shahmoradi 1
  • Roghayeh Bazrafshan Poor 2
1 Associate Prof., Department of Accounting, Yazd Branch, Islamic Azad University, Yazd, Iran, Corresponding Author,
2 Ph.D. student, Department of Accounting, Azad Islamic University, Yazd, Iran
چکیده [English]

Purpose: According to prospect theory, being in a profit or loss position leads to different feelings, and people try to make decisions using the process of moral disengagement to achieve their desired results while having the least internal damage. The purpose of this research is to investigate the impact of perspective theory on people's tax noncompliance by considering the mediating role of their feelings and moral disengagement.
Methodology: The statistical sample of the research is 48 accounting students, who are at least 20 years old, have at least 3 years of professional work experience in accounting, and have filled out at least 3 tax returns. The necessary data were collected using the test method and scenario of Austin et al. (2021) and analyzed using the t-test of two independent samples and with the help of structural equation modeling and PLS software.
Results: The obtained results indicate no relationship between feelings and being in the profit and loss area with tax noncompliance, while the mediating role of moral disengagement has been confirmed.
Conclusion: The emotions described through prospect theory do not affect tax compliance decisions by themselves, but moral disengagement is a precursor to risky tax decisions.
Contribution: In addition to adding theoretical foundations in the field of accounting, the obtained results are also useful for tax legislators.

کلیدواژه‌ها [English]

  • prospect theory
  • tax noncompliance
  • feelings
  • moral disengagement
بشیری منش، نازنین. (1395). نقش احساس در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران، فصلنامه پژوهش حسابداری، 6 (21)، 93-120.
تات، محمدرضا؛ گرکز، منصور؛ عبدلی، محمدرضا؛ براتی، سعید. (1401). بررسی تأثیر حالات مختلف عاطفی (احساسات) بر تصمیم‌گیری مغرضانه در حسابداری، پژوهش‌های مالی و رفتاری در حسابداری، 2 (1)، 37-52.
توکل، محمد. (1379). فرهنگ توصیفی اصطلاحات بین‌المللی مالیاتی، تهران: مجله تخصصی مالیات.
ثقفی، علی؛ فرهادی، روح اله؛ تقوی فرد، محمدتقی؛ برزیده، فرخ (1394)، پیش‌بینی رفتار معاملاتی سرمایه‌گذاران: شواهدی از تئوری چشم‌انداز، دانش سرمایه‌گذاری، 4 (19)، 19-32.
ثمری، محمدحسین و اتابکی، آیدا. (1400). بررسی تئوری چشم‌انداز و رفتار ریسک‌پذیری تصمیم‌گیرندگان در شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران، چشم‌انداز حسابداری و مدیریت، 4 (40)، 84-96.
حسینی کندلجی، میرهادی و درخشان، مرتضی. (1400). تحلیل فلسفی- اقتصادی عوامل عدم تمکین مؤدیان مالیاتی و اولویت‌بندی آن‌ها، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 29 (98)، 243-287.
دهقان، سحر؛ موسوی جهرمی، یگانه؛ عبدلی، قهرمان. (1397). تئوری چشم‌انداز؛ رهیافتی نوین در توضیح پدیده فرار مالیاتی، تحقیقات اقتصادی، 53 (1)، 1-23.
طاهری، ذبیح‌الله؛ بنی‌مهد، بهمن؛ حیدر پور، فرزانه؛ وکیلی فرد، حمیدرضا. (1400). تبیین گرایش‌های رفتاری در گزارشگری مالی متقلبانه: آزمون تئوری روان‌شناختی ثبات رفتار. مجله دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 10 (37)، 129-141.
مصلح شیرازی، علی‌نقی؛ نمازی، محمد؛ محمدی، علی؛ رجبی، احمد (1392). تئوری چشم‌انداز و مدل‌سازی الگوی تصمیم‌گیری مدیران در بخش صنعت، چشم‌انداز مدیریت صنعتی، 3 (10)، 9-33.
Alm, J., & Torgler, B. (2011). Do ethics matter? Tax compliance and morality, Journal of Business Ethics, 101, 635-651.
Austin, C, R. Bobek, D. D, & Jackson, S. (2021). Does prospect theory explain ethical decision making? Evidence from tax compliance. Accounting, Organizations, and Society, 94, 1-27.
Bandura, A., Barbaranelli, C. Caprara, G. V. & Pastorelli, C. (1996). Mechanisms of moral disengagement in the exercise of moral agency. Journal of Personality and Social Psychology, 71, 363-374.
Barberis, N. (2013). Thirty Years of Prospect Theory in Economics: A Review and Assessment. Journal of Economic Perspectives, 27(1): 173–196.
Barclay, D; Higgins, C. Thompson, R. (1995). The partial least squares approach to causal modeling: personal computer adoption and use as an illustration. Technological Studies, 2 (2), 285-309
Bashiri Manesh, N. (2016). The role of emotion in investors' decision making, Accounting Research Quarterly, 6(21), 93-120. (In Persian)
Bhattacharjee, A., Berman, J. & Reed, A. (2013). Tip of the hat, wag of the finger: How moral decoupling enables consumers to admire and admonish. Journal of Consumer Research, 39, 1167-1184.
Dehghan, S., Mousavi Jahormi, Y. & Abdulli, Gh. (2017). Perspective theory: A new approach in explaining the phenomenon of tax evasion, Economic Research, 53(1), 1-23. (In Persian)
Greenfield, A. C. (2008). The Effect of Ethical Orientation and Professional Commitment on Earnings Management Behavior, Journal of Business Ethics, 83, 419–434.
Henseler, J., Ringle, C. M. & Sarstedt, M. (2015). A new criterion for assessing discriminant validity in variance-based structural equation modeling. Journal of the Academy of Marketing Science, 43(1), 35-115.
Hosseinikondelaji, M. & Derakhshan, M. (2021). Philosophical-economic analysis of the factors of noncompliance of taxpayers and their prioritization, Economic Research and Policy Quarterly, 29 (98), 243-287. (In Persian)
Hu, L., & Bentler, P. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in
covariance structure analysis: conventional criteria versus new
alternatives. Structural Equation Modeling, 6 (1), 1-55
Jackson, S., & Hatfield, R. (2005). A note on the relation between frames, perceptions, and taxpayer behavior. Contemporary Accounting Research, 22, 145-164.
Kahneman, D., & Tversky, A. (1979). Prospect theory: An analysis of decision under risk. Economectrica, 47, 263-292.
Lohmöller, J. B. (1989). Latent Variable Path Modeling with Partial Least Squares, Physica، Heidelberg.
Mayhew, B., & Murphy, P. (2014). The impact of authority on reporting behavior, rationalization, and affect. Contemporary Accounting Research, 31, 420-443.
Mosleh Shirazi, A. N., Namazi, M. Mohammadi, A. & Rajabi, A. (2012). Perspective theory and modeling of managers' decision-making pattern in the industry sector, Industrial Management Perspective, 3(10), 33-9. (In Persian)
Rick, S., & Loewenstein, G. (2008). Hypermotivation. Journal of Marketing Research, 45, 645-648.
Saghafi, A., Farhadi, R. Taqhavi Fard, M. T. & Barzideh, F. (2014). Predicting Investors' Trading Behavior: Evidence from Prospect Theory, Investment Knowledge, 4 (19), 19-32. (In Persian)
Samari, M. H., & Atabaki, A. (2021). Study of perspective theory and risk-taking behavior of decision makers in Tehran stock exchange companies, Accounting and Management Perspective, 4 (40), 84-96. (In Persian)
Shu, L., Gino, F. & Bazerman, M. (2011). Dishonest deed, clear conscience: When cheating leads to moral disengagement and motivated forgetting. Personality and Social Psychology Bulletin, 37, 330-349.
Taheri, Z., Banimahd, B. Heydarpour, F. & Vakili Fard, H. (2021). Explaining Behavioral Tendencies in Fraudulent Financial Reporting: A Test of the Psychological Theory of Behavioral Consistency. Knowledge Journal of Accounting and Management Audit, 10 (37), 129-141. (In Persian)
Tat, M., Garkeaz, M. Abdoli, M. & Barati, S. (2022). Investigating the effect of different emotional states (emotions) on biased decision making in accounting, Financial and Behavioral Researches in Accounting, 2 (1) 37-52. (In Persian)
Tavakkul, M. (2000). Descriptive Dictionary of International Tax Terms, Tehran: Specialized Tax Journal. (In Persian)
Tsang, J. (2002). Moral rationalization and the integration of situation factors and psychological processes in immoral behavior. Review of General Psychology, 6, 25-50.
Watson, D., Clark, L. A. & Tellegen, A. (1988). Development and validation of brief measures of positive and negative affect: the PANAS scales. Journal of Personality and Social Psychology, 54(6), 1063-1070.
Watson, D., & Tellegen, A. (1985). Toward a consensual structure of mood. Psychological Bulletin, 98 (2), 219-235.