تبیین مدل شبکه کنشگران مسئولیت اجتماعی در حسابداری از منظر نظام راهبری شرکتی

محمدی, امید; گیوگی, ابراهیم; کبیری, محمد تقی; مسلمی, آذر

doi:10.22051/jaasci.2022.40340.1700

تبیین مدل شبکه کنشگران مسئولیت اجتماعی در حسابداری از منظر نظام راهبری شرکتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکترای حسابداری ، گروه حسابداری، دانشکده علوم انسانی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین ، ایران

² استادیار، گروه حسابداری، دانشکده علوم انسانی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین ، ایران

³ استادیار، گروه حسابداری، دانشکده اقتصاد، دانشگاه اراک، اراک، ایران.

10.22051/jaasci.2022.40340.1700

چکیده

هدف: هدف این پژوهش طراحی مدل شبکه کنشگران مسئولیت اجتماعی در حسابداری از منظر نظام راهبری شرکتی می باشد.
روش: ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ، اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮی، ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﭘﮋوﻫﺶ و اﻧﺠﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻧﯿﻤﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﺧﺒﺮﮔﺎن، ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎ و ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی اﺛﺮﮔﺬار بر پاسخگویی اجتماعی از منظر نظام راهبری شرکتی مبتنی بر شبکه کنشگر شناسایی و در نهایت مدل پژوهش، بر اساس استراتژی تئوری داده بنیاد کلاسیک و همچنین شناسایی عناصر اصلی و ارتباط بین عناصر تشکیل دهنده مدل ، ارائه گردید. در بخش کمی، پرسشنامه‌ای بر مبنای مطالعات و مصاحبه‌ های قبلی طراحی و از طریق آزمون مدل سازی معادلات ساختاری و با استفاده از نرم افزارهای SPSS نسخه 27 و Smart PLS ، تجزیه و تحلیل داده ها انجام شد.
یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، بعد از تحلیل مصاحبه ها در مرحله کد گذاری باز تعداد 208 کد مفهوم سازی و در مرحله کدگذاری محوری در 23 مقوله فرعی،10 مقوله اصلی،2 مضمون فرعی و در نهایت یک مضمون اصلی طبقه بندی شدند.
نتیجه گیری: نتایج ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهد بر اساس نظریه شبکه کنشگران، مسئولیت و پاسخگویی اجتماعی از منظر نظام راهبری شرکتی را می توان به دو گروه کنشگران انسانی و غیر انسانی تقسیم نمود. همچنین ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮐﻨﺸﮕﺮان ﻣﻮﺛﺮ در این مدل دو ﺳﻮﯾﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
دانش افزایی: پژوهش حاضرتلاش دارد با تقویت نقش پاسخگویی اجتماعی از دیدگاه نظام راهبری شرکتی با استفاده از نظریه شبکه کنشگر به واسطه طراحی مدلی جامع کنشگران فعال در این حوزه را شناسایی و تقویت نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining Actor-Network Model of Social Responsibility in Accounting from Perspective of Corporate Governance System

نویسندگان [English]

omid mohammadi ¹
Ebrahim Givaki ²
Mohammadtaghi kabiri ³
azar moslemi ²

¹ Ph.D. student in accounting, department of accounting, faculty of humanities, in Islamic Azad University Khomein Branch, Khomein, Iran

² Assistant professor, department of accounting, faculty of humanities in Islamic Azad University Khomein Branch, Khomein, Iran

³ Assistant Professor, Department of Accounting, Faculty of Economics, Arak University, Arak, Iran

چکیده [English]

Objective: The research aims to design a network model of social responsibility actors in accounting from the perspective of a corporate governance system.
Method: To achieve the research goal, primarily studying theoretical foundations, research background, and performing semi-structured interviews with experts; components and indicators effective on social accountability from the perspective of a corporate governance system based on actor-network have been identified. Finally, the research model has been presented based on a strategy of classic grounded theory as well as the identification of the main elements forming the model and the relationship between them. In the quantitative section, a questionnaire has been designed based on previous studies and interviews; and, data have been analyzed through structural equation modeling via SPSS 27 and Smart PLS 3.
Findings: According to the research findings and after analyzing the interviews at the open coding stage, 208 codes have been conceptualized; and, at the axial coding stage, they have been categorized into 23 subcategories, 10 main categories, 2 subthemes and finally one main theme.
Conclusion: As shown by the research results and based on actor-network theory, social responsibility and accountability from the perspective of corporate governance can be divided into two groups of human and non-human actors. Also, the relationship between the set of effective actors in the model is bilateral.
Knowledge Acquisition: Effort has been made in the research to strengthen the role of social accountability from the perspective of the corporate governance system through the usage made of actor-network theory; and, to identify and empower active actors in the field through designing a comprehensive model.

کلیدواژه‌ها [English]

sociology
actor-network
corporate governance system
social responsibility

مراجع

اشرفی، جواد ؛ رهنمای رودپشتی، فریدون ؛ بنی مهد، بهمن. 1398. نظریه‌های ‌‌‌‌‌مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌‌ها، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت‌‌‌‌‌، 8(31) : 14-1.

بهبهانی نیا، پریسا ؛ عسگری، نرگس. (1400). مسئولیت‌پذیری اجتماعی، حاکمیت شرکتی و عدم شفافیت گزارشگری مالی در بورس اوراق بهادار تهران، پژوهش‌های تجربی حسابداری، 11(4): 55-76.

بنی طالبی دهکردی، بهاره ؛ رهنمای رودپشتی، فریدون ؛ نیکومرام،‌‌هاشم ؛ طالب نیا، قدرت اله. (1394). تبیین نظریه شبکه کنشگران در حسابداری از منظر دانش، فصلنامه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 4(16): 130-119.

بنی طالبی دهکردی، بهاره ؛ سمرقندی، حامد. (1400). انتخاب بهینه کنشگران ‌‌‌‌‌غیر‌انسانی موثر بر سیستم اطلاعات حسابداری. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت.

حسینی، علی ؛ حقیقت‌‌‌‌‌، سرور. (1395). رابطه بین حاکمیت شرکتی و تعهد به‌‌‌‌ایفای مسئولیت‌های اجتماعی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار، حسابداری و منافع اجتماعی، 6(4): 103-128.

حسینی، محمد.(1401). بررسی حاکمیت شرکتی بر مدیریت سود و ارزش شرکت در شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران،کنکاش مدیریت و حسابداری،1(4):312-298.

خرم آبادی، مهدی ؛ لشگرآراء، سهیلا ؛ پورغلامرضا، ندا. (1401). بررسی نقش کیفیت حاکمیت شرکتی بر رابطه بین مسئولیت‌اجتماعی شرکت‌‌ها و اجتناب مالیاتی. پژوهش‌های راهبردی بودجه و مالی، 3(1), 125-97.

داداشی، نسرین ؛ پورعلی، محمدرضا .(1401). تاثیر مسئولیت‌اجتماعی و ریسک پذیری بر عملکرد شرکت‌‌ها با توجه به مت‌‌‌‌‌غیر‌تعدیل گر محدودیت مالی، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 11(41): 145-158.

رستمی‌مازویی، نعمت ؛ رهنمای رودپشتی، فریدون ؛ رییس زاده, محمدرضا؛ پورزمانی, زهرا. (1398). واکاوی و تبیین اثرات کنشگران فنی و انسانی بر کارکردهای سیستم اطلاعاتی حسابداری مدیریت با استفاده از نظریه شبکه کنشگران. حسابداری مدیریت، 12(41): 110-91.

زنگانه، جواد؛ اشرفی، مجید؛ عباسی، ابراهیم؛ نادریان، آرش. (1401). تاثیرخوش بینی و کوتاه بینی مدیرعامل بر ابعاد مسئولیت اجتماعی شرکت باتوجه به نقش تعدیلی:ارتباط سیاسی و کارائی مدیرعامل. حسابداری و منافع اجتماعی, 12(3), 103-134.

صراف، فاطمه ؛ مهسا محمدی.(1396). بررسی حاکمیت شرکتی و پاسخگویی با ‌‌‌‌‌تاکید بر‌‌‌‌ایات قرآن»؛ فصلنامه مطالعات حسابداری و حسابرسی، 6 (21)‌‌‌‌‌، 85-66.

غلامی‌جمکرانی، رضا ؛ قمی، نفیسه.(1397). رویکرد نظریه شبکه کنشگران و کاربرد آن در علوم مختلف،دومین کنفرانس مدیریت، حسابداری و مهندسی صنایع،تهران.

Ashrafi, J; Rahnamaye Roodposhti, f; Banimahd, B (2019); Theories regarding companies’ social responsibility, Accounting Knowledge and Management Accounting, 8(31), p 1-14. (In Persian)

Barad, K. (2003). Posthumanist performativity: toward an understanding of how matter comes to matter. Signs, Journal of Women in Culture and Society, 28(3), 801-831.

Banitalebi Dehkordi, B; Rahnamaye Roodposhti, F; Nikoomaram, H; Talebnia, Gh (2015), “Explaining actor-network theory in accounting from knowledge perspective”, Accounting Knowledge and Management Auditing Quarterly, 4(16), 119-130. (In Persian)

Behbahani Nia, P; Asgari, N (2021); “Social responsibility, corporate governance, and lack of financial reporting transparency in Tehran Stock Exchange”, Experimental Accounting Researches, 11(4), 55-76. (In Persian)

Dadashi, N; Poorali, M (2022), “Effect of social responsibility and risk taking on performance of companies with consideration of financial constraint as moderating variable”, Accounting Knowledge and Management Auditing, 11 (41), p 145-158. (In Persian)

Harjoto, M, A. (2011). Corporate governance and CSR nexus. Journal of Business Ethics, Vol. 100, No. 1, 45-67.

Hosseini, A; Haghighat, S (2016), “Relationship between corporate governance and being committed to fulfill social responsibilities in companies listed in Tehran Stock Exchange”, Accounting and Social Interests, 6 (4), p 128-103. (In Persian)

Hosseini, Mohammad (2022), Studying corporate governance on corporate earnings and value management in companies listed in Tehran Stock Exchange, Journal of Exploring Management and Accounting, (4) 1, 298-312. (In Persian)

Hirst, P., & Thompson, G. (1995). Globalization and the future of the nation state. Economy and Society, 24(3), 408-442.

Khorramabadi, Mahdi; Lashkarara, Soheila; Pourgholamreza, Neda (2022), Studying the role played by corporate governance on the relationship between corporate social responsibility and tax avoidance, Journal of Financial and Budget Strategic Researches, (1) 3, 97-125. (In Persian)

Law, J. (1992). Notes on the Theory of the Actor-Network System Practice, 5(2): 379-393.

Latour, B. (2004). Nonhumans. In S. Harrison, S. Pile, & N. Thrift (Eds.), Patterned ground: entanglements of nature and culture, 224-227. London: Reaktion Books.

Ludwig, p and R. Sassen (2022).Which internal corporate governance mechanisms drive corporate sustainability? Journal of Environmental Management, 301(1), 1-11.

Latour, B. (2005). Reassembling the social: An introduction to Actor-Network. Theory, Oxford University Press.

Montenegro, L. &Bulgacov.S. (2014). Reflections on actor-network theory, governance networks, and strategic outcomes, BAR, Braz. Adm. Rev. (11)1, 107-124.

Orlikowski, W., & Scott, S. (2008). Sociomateriality: challenging the separation of technology, work and organization. The Academy of Management Annals, 2(1), 433-474.

Rostami Mazooie, N; Rahnamaye Roodposhti, F; Raiszadeh, M; Poorzamani, Z (2019), Analyzing and explaining effects of technical and human actors on functions of management accounting information system through usage made of actor-network theory, Management Accouting, 12(14), 91-110. (In Persian)

Salhi, B. (2021). The Relationship between CEO Psychological Biases, Corporate Governance and Corporate Social Responsibility, Journal of Risk and Financial Management, 14(7), 317.

Sarraf, Fatemeh; Mohammadi, Mahsa (2017), Studying corporate governance and accountability with emphasis put on Quranic verses, Quarterly of Accounting and Audit Studies, (21) 6, 66-85. (In Persian)

Slife, B. (2004). Taking practice seriously: toward a relational ontology. Journal of Theoretical and Philosophical Psychology, 24(2), 157-178.

Shleifer, A & Vishny, R, W. (1997). A Survey of Corporate. Governance. Journal of Finance, (11)2, 737-783

Suchman, L. (2007). Human-machine reconfigurations: plans and situated actions. Cambridge, UK: Cambridge University Press.

Tiep Le, T. & Kha Nguyen, V, (2022) The impact of corporate governance on firms’ value in an emerging country: The mediating role of corporate social responsibility and organizational identification, Cogent Business & Management, (9)1, 2018907.

Wang, H, Tong, L., Takeuchi, R. & George, G. (2016). Corporate Social Responsibility: An Overview and New Research Directions, Academy of Management Journal, 59(2), 534-544.